Đông trùng hạ thảo: công dụng, cách phân biệt và lưu ý sử dụng
Đông trùng hạ thảo là gì? Cách phân biệt, các công dụng tốt cho sức khỏe cũng như những lưu ý khi sử dụng là thông tin được chia sẻ sau đây.
Từ lâu, đông trùng hạ thảo được coi là một trong những loại dược liệu quý trong nền y học cổ truyền của Trung Quốc. Nó không chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh mà còn mang lại rất nhiều lợi ích khác đối với sức khỏe con người. Vậy đông trùng hạ thảo là gì? Đâu là 12 công dụng tuyệt vời của loại dược liệu này? Mời các bạn hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây do các chuyên gia sức khỏe chia sẻ.
Đông trùng hạ thảo là gì?
Đông trùng hạ thảo có tên khoa học là Cordyceps Sinensis, thuộc giới Fungi, lớp Sordariomycetes, họ Ophiocordycipitaceae, loài O. sinensis và có nhiều tên gọi ngắn gọn như trùng thảo, đông trùng...
Đây là một trong những loại thảo dược rất quý hiếm bởi chúng có sự kết hợp giữa côn trùng và thực vật, điển hình là giữa ấu trùng bướm của loài Thitarodes và một loại nấm ký sinh có tên là Cordyceps sinensis.
Nấm Cordyceps thường có tới khoảng 350 loài khác nhau và chúng chuyên sống ký sinh trên thân của ấu trùng bướm Hepialus Armoricanus. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng tìm thấy có khoảng 40 loài khác nhau cũng có thể bị loại nấm này ký sinh lên.
Thông thường, khi bước vào mùa đông, loài bướm này sẽ bắt đầu đẻ trứng và trứng dần sẽ nở thành các ấu trùng sâu non. Các ấu trùng đó sẽ bắt đầu một quá trình ngủ đông bằng cách tự vùi mình vào những nơi có đất tơi xốp.
Khi ấu trùng bướm không may bị nhiễm nấm hoặc ăn phải bào tử của nấm, nấm sẽ sinh sôi phát triển một cách nhanh chóng. Chúng dần xâm chiếm toàn bộ vật chủ, mô tế bào và hút cạn kiệt các chất dinh dưỡng có trong ấu trùng, từ đó sâu non sẽ dần chết đi.
Khi mùa hè tới, từ trong thân cây, nấm bắt đầu mọc ra khỏi đó và dần dần phát triển thành đông trùng hạ thảo. Đồng thời chúng cũng sẽ phát tán các bào tử nấm để bắt đầu một cuộc săn ấu trùng sâu non mới vào mùa đông tiếp theo.
Theo tiếng Tạng, đông trùng tức là sâu bọ, còn hạ thảo là cỏ. Tên đông trùng hạ thảo có nghĩa là sâu mùa đông chuyển biến thành cỏ mùa hè. Chính vì vậy mới có tên gọi như vậy.
Đông trùng hạ thảo tươi thường có hình dạng giống những con sâu, có cành nhỏ có lá dính liền ở đuôi. Phần lá thực chất là sợi nấm tạo thành dính chặt vào đầu sâu non, có hình giống ngón tay dài từ 4 – 11cm. Đầu sâu non thường có chiều dài từ 3 – 5cm và khá giống với con tằm.
Tùy vào phương pháp chế biến, đông trùng hạ thảo khi sấy lên thường có màu vàng sậm, màu vàng nâu hoặc màu cà phê. Bên cạnh đó, chúng có vị đắng nhẹ, mùi tanh giống mùi cá biển và có mùi thơm dịu khi đốt lên.
Người ta thường tìm thấy đông trùng hạ thảo tại những nơi có địa hình hiểm trở, điển hình là ở các ngọn núi cao từ 4000 – 5000m, chủ yếu là ở cao nguyên Tứ Xuyên, Tây Tạng, Vân Nam, Cam Túc, Quế Châu... của Trung Quốc và ở Bhutan.
Hiện nay, do giá trị kinh tế cao và việc khai thác trái phép, tràn lan khiến cho loại dược liệu này đang dần trở nên khan hiếm và có nguy cơ bị tuyệt chủng. Tuy nhiên, ở nhiều nơi trên thế giới cũng đã tiến hành nuôi cấy đông trùng hạ thảo thành công, có hiệu quả nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân.
Phân loại đông trùng hạ thảo
Với sự phát triển của y học, hiện nay người ta đã nghiên cứu và nhân giống ra nhiều loại đông trùng hạ thảo khác nhau, cụ thể như sau:
Theo xuất xứ
Tự nhiên: Loại này chủ yếu được mọc tự nhiên ở các vùng cao nguyên Tây Tạng của Trung Quốc và chứa hàm lượng dưỡng chất, giá trị dinh dưỡng cực kỳ cao và có giá thành cao nhất.
Nhân tạo: Một số quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam... đều đã nuôi cấy đông trùng hạ thảo trên cơ thể ấu trùng nhộng tằm hoặc trên các vật chủ như vỏ trứng, đậu xanh, nhộng tằm xay nhỏ, gạo lứt thành công và có thể thu hoạch được.
Theo trạng thái
Dạng tươi: Đây là loại đông trùng tươi và được ký sinh ở thân con sâu thuộc chi Hepatis. Chúng được bảo quản ở môi trường nhiệt độ thấp, đảm bảo các điều kiện phù hợp để giữ được tối đa hàm lượng dinh dưỡng, hoạt tính sinh học.
Dạng sấy khô: Chủ yếu được sấy khô với nhiệt độ phù hợp nhằm giúp bảo quản được tốt hơn. Các loại sản phẩm đông trùng sấy khô thường có mùi tanh nồng, có hàm lượng dưỡng chất đạt khoảng 98% và dùng được trong vòng 3 năm.
Theo dạng chế phẩm
Dạng nước: Là loại sản phẩm đã được chế biến thành từng gói hoặc chai nhỏ dưới dạng nước, dạng dung dịch và có cách sử dụng rất dễ, phù hợp với mọi đối tượng.
Dạng nguyên con: Phần thân và sợi nấm của đông trùng hạ thảo được giữ nguyên lại và được dùng để hầm canh, ăn sống hoặc đem sắc thuốc.
Dạng viên: Chủ yếu là được chế biến thành từng viên nhộng để dễ sử dụng và có những mức giá khác nhau.
Dạng bột: Với loại này, người ta thường đem xay nhuyễn đông trùng hạ thảo thành bột mịn để pha trà hoặc nấu cháo.
Thành phần hóa học
Theo y học hiện đại, đông trùng hạ thảo thường chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe của con người, ví dụ:
- 17 loại acid amin nhằm chuyển hóa, tổng hợp các protein có trong cơ thể.
- Các nguyên tố vi lượng như Mg, Mn, Na, K, Al... giúp chuyển hóa, trao đổi chất và coenzym xúc tác.
- Dinh dưỡng nhóm Cordycepic Acid, HEAA, Adenosine...
- Thành phần D-mannitol có tác dụng phòng tránh, hỗ trợ điều trị các bệnh về bài tiết, phù não, thiểu niệu...
- Chứa hoạt chất sinh học có tên là Hydroxyethyl-Adenosine giúp diệt virus, kháng khuẩn rất tốt.
- Hàm lượng lớn lipid tạo ra nguồn năng lượng lớn cho các hoạt động trong cơ thể.
- Các loại vitamin như A, C, B12, E, K...
Còn trong y học cổ truyền, loại dược liệu này thường có tính ấm, vị ngọt, có tác động vào các kinh phế, thận và giúp bổ ích can thận, bổ phế, bổ dưỡng tạng phủ, dưỡng huyết, tiêu đàm, bồi bổ cho cơ thể...
Có thể bạn quan tâm:
Tác dụng cây trinh nữ hoàng cung
Tác dụng của nhụy hoa nghệ tây
Top 11 công dụng tuyệt vời của đông trùng hạ thảo
Chứa nhiều hàm lượng dinh dưỡng quý, đông trùng hạ thảo được mệnh danh là một loại dược liệu hoàn hảo cực kỳ tốt cho sức khỏe mà không phải ai cũng biết được. Dưới đây là 11 công dụng tuyệt vời của loại dược liệu này mà mọi người nên nắm rõ:
1. Bồi bổ toàn thân
Từ lâu, đông trùng hạ thảo là một nguồn cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cực kỳ tốt giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch, từ đó giúp chống hiện tượng suy nhược rất hiệu quả. Do đó, loại thảo dược này cực kỳ phù hợp với những người vừa phẫu thuật xong, người thiếu cân, người già, người vừa ốm dậy.
Bên cạnh đó, các vitamin và acid amin có trong dược liệu này còn có khả năng kích thích cơ thể sản sinh ra oxy và ATP, có tác dụng hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Từ đó giúp làm giảm biểu hiện mệt mỏi, uể oải và giúp chúng ta có một giấc ngủ ngon hơn, sâu hơn, không bị tỉnh giấc giữa chừng.
2. Tăng cường miễn dịch
Nhờ vào hoạt chất selen có tác dụng giống như lá chắn để bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân từ bên ngoài tấn công vào. Đồng thời, nó cũng có tác dụng phòng tránh tình trạng viêm nhiễm, lây lan của các loại hại khuẩn, vi khuẩn, virus có hại và giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
3. Tốt cho tim mạch
Theo nhiều nghiên cứu, các hoạt chất quý có trong đông trùng hạ thảo cũng giúp duy trì ổn định hoạt động của tim mạch. Đặc biệt, hàm lượng D-mannitol còn có tác dụng duy trì tuần hoàn máu, giúp làm giảm cholesterol xấu và giúp làm giãn nở cơ tim.
Nếu sử dụng các bài thuốc từ loại dược liệu này phù hợp còn giúp ổn định, cân bằng nhịp tim, phòng tránh tình trạng rối loạn, các bất thường về nhịp tim và hạn chế được nhiều nguy cơ tai biến như suy tim, loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ..., cực kỳ tốt cho những người ít vận động, người già, người thừa cân.
Một thí nghiệm cho biết, sử dụng đông trùng hạ thảo ở những con chuột mắc bệnh tim mãn tính giúp làm giảm đi nguy cơ suy tim, chấn thương ở tim. Nguyên nhân có thể là do một loại hợp chất tự nhiên có tên là adenosine có tác dụng rất tốt cho tim mạch.
4. Chống lão hóa
Thường thì phụ nữ sau 30 tuổi bắt đầu có những dấu hiệu lão hóa ở da như da sạm màu, da sần sùi, không còn căng mịn như trước. Ngoài việc sử dụng các loại kem dưỡng da từ bên ngoài thì việc sử dụng đông trùng hạ thảo cũng được coi là một cách giúp chống quá trình lão hóa từ bên trong.
Các thành phần có trong đông trùng như vitamin, polysaccharide, adenosine, axit nucleic, peptide... không chỉ có tác dụng ngăn chặn quá trình oxy hóa, làm chậm các triệu chứng lão hóa mà còn giúp cải thiện tình trạng tàn nhang, sạm, nám da. Từ đó giúp cho chị em có một làn da căng bóng, mịn màng và tươi trẻ.
Người ta cũng đã thử làm thí nghiệm ở chuột và nhận thấy, những con chuột sử dụng đông trùng hạ thảo thường sống lâu hơn so với những con chuột không uống hoặc chỉ uống giả dược.
5. Bảo vệ đường hô hấp
Theo nhiều nghiên cứu, đông trùng hạ thảo có khả năng tăng cường quá trình trao đổi oxy cho phổi. Đồng thời, nhờ vào đặc tính ấm cùng các axit amin, khoáng chất khác vừa giúp chống viêm, kháng khuẩn, giúp giãn phế quản, vừa giúp bảo vệ hệ hô hấp và phòng tránh được các bệnh lý có liên quan như hen suyễn, tắc nghẽn phổi mãn tính, viêm phế quản...
6. Cải thiện chức năng gan
Đây cũng là một trong những công dụng tuyệt vời không thể không kể tới của đông trùng hạ thảo. Có rất nhiều bài thuốc từ loại dược liệu quý này có tác dụng đào thải độc tố, bổ gan, tăng cường hoạt động và chức năng của gan. Những người mắc phải các bệnh về gan như xơ gan, gan nhiễm mỡ, viêm gan có thể ưu tiên sử dụng để giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh.
7. Cải thiện chức năng thận
Theo các nhà khoa học, đông trùng hạ thảo cũng có nhiều thành phần giúp hồi phục nhanh chóng các tổn thương, giúp tăng cường chức năng của thận, đặc biệt là rất tốt cho những người gặp phải các vấn đề như sỏi thận, suy thận, thận hư, viêm cầu thận...
Với những người đang mắc phải các bệnh về thận, sử dụng đông trùng hạ thảo sẽ giúp cải thiện nhanh chóng các triệu chứng, biểu hiện của bệnh và giúp nhanh hồi phục một cách hiệu quả.
8. Ngăn ngừa ung thư
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đông trùng hạ thảo chứa hoạt chất Cordycepin cùng nhiều thành phần tham gia vào quá trình ức chế, ngăn chặn sự phát triển của các khối u ác tính. Đồng thời, chúng cũng giúp ức chế sự nhân lên và xâm lấn của các tế bào ung thư, giúp ngăn khối u di căn sang các bộ phận khác trong cơ thể.
Nhờ đó, giúp phòng tránh được nhiều bệnh ung thư như ung thư phổi, ung thư gan, ung thư bạch huyết, ung thư vú, ung thư gan, ung thư thận...
Ngoài ra, loại thảo dược này cũng được sử dụng cho những người đang phải chống chọi với quá trình hóa trị, xạ trị điều trị bệnh ung thư nhằm giúp cải thiện nhanh chóng các biểu hiện khó chịu, đau đớn của bệnh.
9. Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Một công dụng tuyệt vời tiếp theo của đông trùng hạ thảo đó là giúp điều hòa, ổn định lượng đường huyết trong máu. Đồng thời, hoạt chất Cordycepin có trong đông trùng cũng giúp kích thích cơ thể tạo ra insulin, chuyển hóa carbohydrate thành năng lượng rất tốt cho những người mắc bệnh tiểu đường.
Sau một cuộc thử nghiệm cho thấy, có đến 90% trường hợp bị tiểu đường đã thấy tình trạng bệnh được cải thiện rõ rệt sau khoảng một tháng sử dụng đông trùng hạ thảo với liều lượng phù hợp.
10. Điều hòa nội tiết tố nữ
Không chỉ tốt cho tim mạch, cải thiện chức năng gan, thận, đông trùng hạ thảo còn chứa nhiều thành phần như polysaccharide, codycepin, adenosin... cùng 17 loại acid amin có khả năng kích thích cơ thể tổng hợp được Collagen một cách tự nhiên, giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh, tăng cường hệ miễn dịch và đẩy lùi tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ.
Đã có khá nhiều chị em lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc từ đông trùng hạ thảo như viên nang, nước uống, cao... và nhận thấy các triệu chứng như rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, nám da, bế kinh, rong kinh... giảm dần một cách nhanh chóng. Từ đó giúp chị em luôn cảm thấy thoải mái, vui vẻ, đời sống hôn nhân cũng bền chặt hơn.
11. Tăng cường sinh lý nam
Không chỉ giúp điều hòa nội tiết tố, giúp ngăn chặn quá trình lão hóa ở nữ mà đông trùng hạ thảo còn cực kỳ tốt cho nam giới. Loại dược liệu này giúp hỗ trợ cơ thể sản sinh ra testosterone, giúp lưu thông quá trình tuần hoàn máu và giúp cải thiện chức năng sinh lý.
Ngoài ra, chúng cũng giúp cải thiện và phòng tránh các vấn đề như rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, rối loạn xuất tinh, yếu sinh lý, đồng thời giúp tăng số lượng và chất lượng tinh trùng ở nam giới. Do đó, không chỉ “hàu” cùng những loại sản phẩm khác, đông trùng hạ thảo cũng hỗ trợ cải thiện, tăng cường sinh lý ở nam rất hiệu quả, giúp mang lại cảm hứng mỗi khi yêu cho nam giới.
Đối tượng nên và không nên sử dụng đông trùng hạ thảo
Có thể thấy, đông trùng hạ thảo mang lại rất nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe, tuy nhiên thì không phải ai cũng có thể sử dụng chúng. Dưới đây là những đối tượng nên và không nên sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe:
Đối tượng nên sử dụng
- Người có thể lực yếu, vừa ốm dậy, suy nhược cơ thể, mệt mỏi.
- Người cao tuổi có các biểu hiện đi kèm như suy giảm trí nhớ, hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi.
- Người bị còi xương, suy dinh dưỡng, gầy yếu.
- Người có các khối u trong cơ thể.
- Phụ nữ muốn cải thiện vóc dáng, làn da, muốn giữ mãi nét thanh xuân.
Đối tượng không nên sử dụng
- Phụ nữ đang mang thai 3 tháng đầu bởi rất dễ bị sảy thai, sinh non.
- Trẻ em dưới 12 tuổi.
- Người trước và sau khi vừa phẫu thuật xong.
- Người mắc các bệnh như đa xơ cứng, rối loạn đông máu, thấp khớp, lupus ban đỏ...
Lưu ý khi sử dụng đông trùng hạ thảo
Mặc dù đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu cực kỳ quý và mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng nhưng khi sử dụng, mọi người cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Cần sử dụng với liều lượng phù hợp, hợp lý. Tránh lạm dụng hoặc sử dụng quá nhiều sản phẩm một lúc.
- Cần tránh sử dụng các dụng cụ có nguồn gốc từ kim loại để ngâm hoặc chế biến đông trùng hạ thảo. Tốt nhất, bạn nên sử dụng nồi đất, nồi thủy tinh hoặc nồi sứ để nấu.
- Tránh chế biến đông trùng hạ thảo trong thời gian lâu và ở nhiệt độ cao.
- Không sử dụng trong thời gian điều trị bệnh tiểu đường, bởi chúng có thể làm ảnh hưởng đến khả năng hấp thu thuốc khiến việc điều trị không có hiệu quả.
- Không nên sử dụng cho những người mắc bệnh ung thư loại nguyên bào tủy như CML, AML.
- Khi sử dụng, nên sử dụng vào buổi sáng trước khi ăn, còn vào buổi tối thì cần sử dụng trước khi đi ngủ để giúp cơ thể hấp thu được dưỡng chất tốt hơn.
- Trong quá trình sử dụng, cần tránh ăn các loại món cay nóng, chất kích thích...
- Do có thể làm tăng nguy cơ chảy máu nên phụ nữ trước và sau sinh, người đang trong thời kỳ hành kinh, người đang uống thuốc chống đông máu cần tránh sử dụng đông trùng hạ thảo.
Như vậy, chắc hẳn qua bài viết này đã giúp các bạn biết rõ về đông trùng hạ thảo cùng 12 công dụng của loại thảo dược này. Mặc dù tốt cho sức khỏe nhưng các bạn cũng không nên lạm dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về liều lượng sử dụng để đảm bảo hiệu quả, an toàn cho sức khỏe.
Xem thêm: